Testy dla Niej

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek. W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe. Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Cholesterol to substancja chemiczna, zaliczana do lipidów. Związek ten uczestniczy w wielu procesach biochemicznych, a także przemianach metabolicznych, stale zachodzących w organizmie człowieka. Odpowiedni poziom cholesterolu we krwi jest niezbędny do właściwego przebiegu wielu procesów takich jak:

• Produkcja hormonów płciowych;
• Synteza kortykosteroidów (w nadnerczach);
• Prawidłowa sztywność błon komórkowych;
• Utrzymywanie właściwego funkcjonowania komórek nerwowych poprzez budowę otoczek mielinowych;
• Pośrednictwo w syntezie witaminy D;
• Ochrona skóry przed wysychaniem i nadmierną utratą wody;
• Wytwarzanie w wątrobie żółci, niezbędnej do prawidłowego trawienia tłuszczów.

Cholesterol, pomimo że pełni wiele użytecznych funkcji w ludzkim organizmie, może stanowić także źródło problemów zdrowotnych. Kiedy stężenie tego związku we krwi jest zbyt wysokie może dochodzić do odkładania się nadmiaru cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy. Nieleczona miażdżyca związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych powikłań naczyniowych, takich jak przewlekła choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi.

Estradiol (E2) jest estrogenem, czyli hormonem steroidowym wytwarzanym u kobiet głównie w jajnikach, a w niewielkich ilościach w ciałku żółtym i w nadnerczach, natomiast w ciąży wyłącznie w łożysku. Stężenie estradiolu zależy od fazy cyklu miesiączkowego i wykazuje charakterystyczne zmiany. Estradiol jest podstawowym hormonem steroidowym wpływającym na rozrodczość. Wraz z innymi estrogenami odpowiada za rozwój narządów płciowych i drugorzędowych cech płciowych. Wpływa na mięśnie gładkie macicy i jajowodów. Pełni funkcję kontrolną cyklu miesiączkowego i jest niezbędny w implantacji zarodka i utrzymaniu ciąży. Wyniki oznaczeń estradiolu i FSH dokonywanych w 2. i 3. dniu cyklu są przydatne do prognozowania ciąży. Poza procesami związanymi z rozrodczością estradiol reguluje gospodarkę lipidową, wapniową, a także wpływa na białka wiążące hormony tarczycy i nadnerczy. Na stężenie estradiolu wpływają niewydolność wątroby i nerek.

Głównym wskazaniem do oznaczeń stężenia glukozy są: profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy. Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej;
• rodzinnie występującej cukrzycy;
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy;
• hiperlipidemii;
• nadciśnienia tętniczego;
• przebytej cukrzycy ciążowej;
• urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg;
• zaawansowanego wieku.

Wskazaniami do wykonania są również: objawy cukrzycy, podejrzenie hipoglikemii, śpiączka o niejasnej przyczynie, różnicowanie glukozurii (obecność glukozy w moczu) pochodzenia nerkowego. Na podstawie wyników badań cukrzycę można rozpoznać, gdy:

• w przygodnej próbce (badanie wykonane o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) – wynik oznaczenia glukozy przekracza 200 mg/dl;
• w próbce pobranej na czczo – wynik oznaczenia glukozy przekracza 126 mg/dl.

Kontrola nad homeostazą glukozy sprawowana jest przez układ hormonalny: insulina/glukagon, glikokortykosteroidy, adrenalina, hormon wzrostu. Stąd badanie poziomu glukozy stosowane jest również do oceny metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Lipoproteiny o dużej gęstości, HDL (High-density lipoprotein), powstające w wątrobie i ścianie jelita cienkiego, to kompleksy białkowo-lipidowe obecne w osoczu krwi, transportujące cholesterol (kompleks HDL-C). Obejmują zasadniczo dwie frakcje lipoprotein o różnej wielkości cząstek i gęstości. W warunkach fizjologicznych HDL hamują rozwój miażdżycy: transportują cholesterol z tętnic do wątroby, przywracają funkcje śródbłonka naczyniowego, działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Dodatkowo hamują apoptozę - zaprogramowaną śmierć komórek.

LDL (Low-density lipoprotein), lipoproteina o małej gęstości, syntetyzowana w wątrobie, jest kompleksem białkowo-lipidowym stanowiącym główną frakcję transportującą cholesterol we krwi. LDL dostarcza kwasy tłuszczowe, triglicerydy i cholesterol do tkanek obwodowych. Podniesione stężenie LDL – czyli „złego cholesterolu” – jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej, nawet jeśli stężenie całkowitego cholesterolu jest w granicach wartości prawidłowych. Pomiar stężenia cholesterolu zawartego w kompleksie z LDL: LDL-C, odzwierciedlający stężenie LDL, jest istotny diagnostycznie dla oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

Triglicerydy (triacyloglicerole - TG), stanowiące źródło energii organizmu, są estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Stanowią główny składnik komórek tłuszczowych (adipocytów) i główny składnik tłuszczowy pokarmu. Są syntetyzowane w organizmie lub pochodzą z pokarmu. Nadmiar TG we krwi (hipertrigliceridemia) wskazuje na zwiększone stężenie lipoprotein bogatych w TG, w tym o działaniu promiażdżycowym (aterogennym). Dyslipidemie mogą wiązać się z: otyłością, nadużywaniem alkoholu, cukrzycą, hipotyreozą, ostrym zapaleniem trzustki (dyslipidemie wtórne) lub mogą być uwarunkowane genetycznie (dyslipidemie pierwotne). Wysoki poziom TG występuje u chorych na nieleczoną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycę. Poziom TG charakterystyczny dla dorosłych ustala się już u niemowląt i wykazuje tendencję wzrostową w miarę starzenia.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy. Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy. Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach. Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych. Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.