Testy dla Niego

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek.

W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe.

Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Cholesterol to substancja chemiczna, zaliczana do lipidów. Związek ten uczestniczy w wielu procesach biochemicznych, a także przemianach metabolicznych, stale zachodzących w organizmie człowieka.

Odpowiedni poziom cholesterolu we krwi jest niezbędny do właściwego przebiegu wielu procesów takich jak:

• Produkcja hormonów płciowych;
• Synteza kortykosteroidów (w nadnerczach);
• Prawidłowa sztywność błon komórkowych;
• Utrzymywanie właściwego funkcjonowania komórek nerwowych poprzez budowę otoczek mielinowych;
• Pośrednictwo w syntezie witaminy D;
• Ochrona skóry przed wysychaniem i nadmierną utratą wody;
• Wytwarzanie w wątrobie żółci, niezbędnej do prawidłowego trawienia tłuszczów.

Cholesterol, pomimo że pełni wiele użytecznych funkcji w ludzkim organizmie, może stanowić także źródło problemów zdrowotnych. Kiedy stężenie tego związku we krwi jest zbyt wysokie może dochodzić do odkładania się nadmiaru cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy.

Nieleczona miażdżyca związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych powikłań naczyniowych, takich jak przewlekła choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi.

Głównym wskazaniem do oznaczeń stężenia glukozy są: profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy.

Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej;
• rodzinnie występującej cukrzycy;
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy;
• hiperlipidemii;
• nadciśnienia tętniczego;
• przebytej cukrzycy ciążowej;
• urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg;
• zaawansowanego wieku.

Wskazaniami do wykonania są również: objawy cukrzycy, podejrzenie hipoglikemii, śpiączka o niejasnej przyczynie, różnicowanie glukozurii (obecność glukozy w moczu) pochodzenia nerkowego.

Na podstawie wyników badań cukrzycę można rozpoznać, gdy:

• w przygodnej próbce (badanie wykonane o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) – wynik oznaczenia glukozy przekracza 200 mg/dl;
• w próbce pobranej na czczo – wynik oznaczenia glukozy przekracza 126 mg/dl.

Kontrola nad homeostazą glukozy sprawowana jest przez układ hormonalny: insulina/glukagon, glikokortykosteroidy, adrenalina, hormon wzrostu. Stąd badanie poziomu glukozy stosowane jest również do oceny metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Lipoproteiny o dużej gęstości, HDL (High-density lipoprotein), powstające w wątrobie i ścianie jelita cienkiego, to kompleksy białkowo-lipidowe obecne w osoczu krwi, transportujące cholesterol (kompleks HDL-C).

Obejmują zasadniczo dwie frakcje lipoprotein o różnej wielkości cząstek i gęstości. W warunkach fizjologicznych HDL hamują rozwój miażdżycy: transportują cholesterol z tętnic do wątroby, przywracają funkcje śródbłonka naczyniowego, działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie.

Dodatkowo hamują apoptozę - zaprogramowaną śmierć komórek.

LDL (Low-density lipoprotein), lipoproteina o małej gęstości, syntetyzowana w wątrobie, jest kompleksem białkowo-lipidowym stanowiącym główną frakcję transportującą cholesterol we krwi. LDL dostarcza kwasy tłuszczowe, triglicerydy i cholesterol do tkanek obwodowych.

Podniesione stężenie LDL – czyli „złego cholesterolu” – jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej, nawet jeśli stężenie całkowitego cholesterolu jest w granicach wartości prawidłowych.

Pomiar stężenia cholesterolu zawartego w kompleksie z LDL: LDL-C, odzwierciedlający stężenie LDL, jest istotny diagnostycznie dla oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

ZAKRESY REFERENCYJNE

do 115 ml/dL - osoby zdrowe oraz z umiarkowanym lub małym ryzykiem sercowo-naczyniowym

do 100 ml/dL - osoby z dużym ryzykiem sercowo- naczyniowym

do 70 ml/dL - osoby z bardzo dużym ryzykiem, po zawale serca i udarze mózgu

Testosteron jest hormonem steroidowym, zaliczanym do grupy męskich hormonów płciowych, nazywanych androgenami. Do jego syntezy niezbędne jest odpowiednie stężenie cholesterolu.

W organizmie mężczyzn produkcja testosteronu odbywa się w znaczącej większości w jądrach, za co odpowiadają komórki Leydiga. Powstaje tam około 95% testosteronu obecnego w ludzkim organizmie. Dodatkowo, mniejsze ilości testosteronu wytwarzane są przez nadnercza.

Testosteron stanowi najważniejszy męski hormon płciowy. Pełni on wiele, istotnych funkcji w męskim organizmie. Na etapie życia płodowego odpowiednia ilość testosteronu warunkuje prawidłowy rozwój pierwszorzędowych cech płciowych u chłopców - wytworzenie prawidłowo funkcjonujących jąder, najądrzy i nasieniowodów.

W późniejszych etapach życia najważniejsze działania testosteronu to:

• Wykształcenie drugorzędowych cech płciowych w okresie dojrzewania - niska barwa głosu, męski typ owłosienia, poszerzenie się barków, zarostu na twarzy, typowe lokalizacje odkładania się tkanki tłuszczowej;
• Anaboliczne działanie na wzrost masy mięśniowej;
• Utrzymywanie prawidłowego popędu seksualnego (libido).

 
W okresie dojrzewania płciowego testosteron zwiększa produkcję łoju w tkankach skóry, co może skutkować rozwojem typowego trądziku u nastolatków. Testosteron wpływa także na regulację emocji, samopoczucie oraz wykształcanie niektórych zachowań społecznych.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety 0.1 - 0.75 ng/mL

Mężczyźni 1.75 - 7.81 ng/mL

Triglicerydy (triacyloglicerole - TG), stanowiące źródło energii organizmu, są estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Stanowią główny składnik komórek tłuszczowych (adipocytów) i główny składnik tłuszczowy pokarmu. Są syntetyzowane w organizmie lub pochodzą z pokarmu.

Nadmiar TG we krwi (hipertrigliceridemia) wskazuje na zwiększone stężenie lipoprotein bogatych w TG, w tym o działaniu promiażdżycowym (aterogennym).

Dyslipidemie mogą wiązać się z: otyłością, nadużywaniem alkoholu, cukrzycą, hipotyreozą, ostrym zapaleniem trzustki (dyslipidemie wtórne) lub mogą być uwarunkowane genetycznie (dyslipidemie pierwotne).

Wysoki poziom TG występuje u chorych na nieleczoną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycę. Poziom TG charakterystyczny dla dorosłych ustala się już u niemowląt i wykazuje tendencję wzrostową w miarę starzenia.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy.

Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy.

Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy.

Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach.

Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom.

Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Całkowite stężenie 25(OH)D

0-20 ng/ml - Deficyt

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zaleca się wykonanie ponownego badania po okresie 3 miesięcy od rozpoczęcia suplementacji. W przypadku bardzo niskiego stężenia (poniżej 10 ng/ml) należy skontaktować się z lekarzem, w celu rozpoczęcia terapii leczenia niedoboru witaminy D.

20-30 ng/ml - Stężenie suboptymalne

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W przypadku kontynuacji suplementacji należy zwiększyć dawkę o 50% i wykonać ponowne badanie witaminy D w ciągu 6 miesięcy. Według ogólnych światowych wytycznych, stężenie powyżej 20 ng/ml jest uznawane za optymalne. Jednak należy podkreślić, że stężenie to odnosi się tylko i wyłącznie do zapobiegania i leczenia krzywicy. W odniesieniu do wszystkich innych potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji witaminą D, zaleca się utrzymanie stężenia 25(OH)D w optymalnym przedziale 30-50 ng/ml.

30-50 ng/ml - Stężenie optymalne

Zalecane jest kontynuowanie dotychczasowego postępowania. Stężenie w tym przedziale uznawane jest przez większość Towarzystw Endokrynologicznych za optymalne.

50-100 ng/ml - Stężenie wysokie

Zwykle zaleca się zmniejszenie dawki o 50%, a nawet zaprzestanie suplementacji na okres 1-2 miesięcy. Należy przy tym podkreślić, że stężenie powyżej 50 ng/ml w poszczególnych przypadkach może być nawet wskazane. Zależy to od ogólnego samopoczucia i stanu zdrowia człowieka. Niemniej, zaleca się konsultację z lekarzem, w celu omówienia strategii suplementacji.

powyżej 100 ng/ml - Stężenie toksyczne

Zaleca się zaprzestanie suplementacji i badanie stężenia 25(OH)D w miesięcznych odstępach. Należy podkreślić, że toksyczne działanie witaminy D nie wynika jedynie z wysokiego stężenia 25(OH)D, ale także towarzyszącej hiperkalcemii i hiperkalciurii. Dlatego należy skontaktować się z lekarzem, w celu wykonania właściwych badań.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Helicobacter pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem błony śluzowej żołądka. Częstość zakażenia w Polsce szacowana jest na 80% dorosłych i 30% dzieci. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka.

Helicobacter pylori posiada ponadto związek z chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Do pierwszego zakażenia dochodzi zwykle w dzieciństwie, a za główne źródło uważani są rodzice dziecka i rodzeństwo.

Zakażenie utrzymuje się przez całe życie, choć u dzieci może dojść do samoistnego ustąpienia. U co trzeciego chorego zakażenie jest bezobjawowe.

ZAKRESY REFERENCYJNE

< 0,9 – wynik ujemny

> 0,9 – < 1,1 – wynik niejednoznaczny

> 1,1 – wynik dodatni