Testy dla Ciebie

Głównym wskazaniem do oznaczeń stężenia glukozy są: profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy. Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej;
• rodzinnie występującej cukrzycy;
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy;
• hiperlipidemii;
• nadciśnienia tętniczego;
• przebytej cukrzycy ciążowej;
• urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg;
• zaawansowanego wieku.

Wskazaniami do wykonania są również: objawy cukrzycy, podejrzenie hipoglikemii, śpiączka o niejasnej przyczynie, różnicowanie glukozurii (obecność glukozy w moczu) pochodzenia nerkowego. Na podstawie wyników badań cukrzycę można rozpoznać, gdy:

• w przygodnej próbce (badanie wykonane o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) – wynik oznaczenia glukozy przekracza 200 mg/dl;
• w próbce pobranej na czczo – wynik oznaczenia glukozy przekracza 126 mg/dl.

Kontrola nad homeostazą glukozy sprawowana jest przez układ hormonalny: insulina/glukagon, glikokortykosteroidy, adrenalina, hormon wzrostu. Stąd badanie poziomu glukozy stosowane jest również do oceny metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Estradiol (E2) jest estrogenem, czyli hormonem steroidowym wytwarzanym u kobiet głównie w jajnikach, a w niewielkich ilościach w ciałku żółtym i w nadnerczach, natomiast w ciąży wyłącznie w łożysku. Stężenie estradiolu zależy od fazy cyklu miesiączkowego i wykazuje charakterystyczne zmiany. Estradiol jest podstawowym hormonem steroidowym wpływającym na rozrodczość. Wraz z innymi estrogenami odpowiada za rozwój narządów płciowych i drugorzędowych cech płciowych. Wpływa na mięśnie gładkie macicy i jajowodów. Pełni funkcję kontrolną cyklu miesiączkowego i jest niezbędny w implantacji zarodka i utrzymaniu ciąży. Wyniki oznaczeń estradiolu i FSH dokonywanych w 2. i 3. dniu cyklu są przydatne do prognozowania ciąży. Poza procesami związanymi z rozrodczością estradiol reguluje gospodarkę lipidową, wapniową, a także wpływa na białka wiążące hormony tarczycy i nadnerczy. Na stężenie estradiolu wpływają niewydolność wątroby i nerek.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy. Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy. Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach. Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Lipoproteiny o dużej gęstości, HDL (High-density lipoprotein), powstające w wątrobie i ścianie jelita cienkiego, to kompleksy białkowo-lipidowe obecne w osoczu krwi, transportujące cholesterol (kompleks HDL-C). Obejmują zasadniczo dwie frakcje lipoprotein o różnej wielkości cząstek i gęstości. W warunkach fizjologicznych HDL hamują rozwój miażdżycy: transportują cholesterol z tętnic do wątroby, przywracają funkcje śródbłonka naczyniowego, działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Dodatkowo hamują apoptozę - zaprogramowaną śmierć komórek.

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek. W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe. Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Triglicerydy (triacyloglicerole - TG), stanowiące źródło energii organizmu, są estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Stanowią główny składnik komórek tłuszczowych (adipocytów) i główny składnik tłuszczowy pokarmu. Są syntetyzowane w organizmie lub pochodzą z pokarmu. Nadmiar TG we krwi (hipertrigliceridemia) wskazuje na zwiększone stężenie lipoprotein bogatych w TG, w tym o działaniu promiażdżycowym (aterogennym). Dyslipidemie mogą wiązać się z: otyłością, nadużywaniem alkoholu, cukrzycą, hipotyreozą, ostrym zapaleniem trzustki (dyslipidemie wtórne) lub mogą być uwarunkowane genetycznie (dyslipidemie pierwotne). Wysoki poziom TG występuje u chorych na nieleczoną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycę. Poziom TG charakterystyczny dla dorosłych ustala się już u niemowląt i wykazuje tendencję wzrostową w miarę starzenia.

LDL (Low-density lipoprotein), lipoproteina o małej gęstości, syntetyzowana w wątrobie, jest kompleksem białkowo-lipidowym stanowiącym główną frakcję transportującą cholesterol we krwi. LDL dostarcza kwasy tłuszczowe, triglicerydy i cholesterol do tkanek obwodowych. Podniesione stężenie LDL – czyli „złego cholesterolu” – jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej, nawet jeśli stężenie całkowitego cholesterolu jest w granicach wartości prawidłowych. Pomiar stężenia cholesterolu zawartego w kompleksie z LDL: LDL-C, odzwierciedlający stężenie LDL, jest istotny diagnostycznie dla oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

Cholesterol to substancja chemiczna, zaliczana do lipidów. Związek ten uczestniczy w wielu procesach biochemicznych, a także przemianach metabolicznych, stale zachodzących w organizmie człowieka. Odpowiedni poziom cholesterolu we krwi jest niezbędny do właściwego przebiegu wielu procesów takich jak:

• Produkcja hormonów płciowych;
• Synteza kortykosteroidów (w nadnerczach);
• Prawidłowa sztywność błon komórkowych;
• Utrzymywanie właściwego funkcjonowania komórek nerwowych poprzez budowę otoczek mielinowych;
• Pośrednictwo w syntezie witaminy D;
• Ochrona skóry przed wysychaniem i nadmierną utratą wody;
• Wytwarzanie w wątrobie żółci, niezbędnej do prawidłowego trawienia tłuszczów.

Cholesterol, pomimo że pełni wiele użytecznych funkcji w ludzkim organizmie, może stanowić także źródło problemów zdrowotnych. Kiedy stężenie tego związku we krwi jest zbyt wysokie może dochodzić do odkładania się nadmiaru cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy. Nieleczona miażdżyca związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych powikłań naczyniowych, takich jak przewlekła choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi.

CRP, jest wskaźnikiem ostrych stanów zapalnych o różnym pochodzeniu. Poziom CRP, jednego z tzw. białek ostrej fazy, wzrasta w surowicy i osoczu w trakcie ogólnej, niespecyficznej odpowiedzi na infekcje (głównie bakteryjne) oraz w wyniku stanu zapalnego bez tła infekcyjnego, jak: miażdżyca, uszkodzenie mięśnia sercowego o podłożu niedokrwiennym, choroby reumatyczne i nowotworowe. Widoczny wzrost stężenia CRP następuje w 4 do 8 godz. od pojawienia się przyczyny, stąd, w odróżnieniu od OB, oznaczenie CRP jest istotne w stanach ostrych. Wykorzystywane jest także w monitorowaniu przebiegu leczenia powyższych stanów chorobowych.

Podstawowym zastosowaniem klinicznym badania „hs CRP” (wysoko czułe białko C-reaktywne) jest ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych: przede wszystkim ostrego zespołu wieńcowego i stabilnej choroby wieńcowej. Przyjęte normy w oparciu o stężenie CRP:

• <1mg/l - niskie ryzyko,

• 1-3 mg/l - średnie ryzyko,

• >3 mg/l - wysokie ryzyko.

Morfologia krwi to badanie pozwalające na ogólną ocenę składu krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy, to liczba erytrocytów, hematokryt, hemoglobina, wskaźniki czerwonokrwinkowe. Badanie przydatne jest w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku. Parametry opisujące układ białokrwinkowy, to leukocytoza całkowita, automatyczny "rozmaz" z rozróżnieniem neutrofili, limfocytów, monocytów, eozynofili, bazofili. Umożliwiają one wstępną diagnostykę niedoborów odporności, stanów zapalnych, infekcji, chorób rozrostowych szpiku i układu limfatycznego (białaczki szpikowe i limfatyczne) a także zaburzeń funkcjonowania szpiku.

Helicobacter pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem błony śluzowej żołądka. Częstość zakażenia w Polsce szacowana jest na 80% dorosłych i 30% dzieci. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka. Helicobacter pylori posiada ponadto związek z chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Do pierwszego zakażenia dochodzi zwykle w dzieciństwie, a za główne źródło uważani są rodzice dziecka i rodzeństwo. Zakażenie utrzymuje się przez całe życie, choć u dzieci może dojść do samoistnego ustąpienia. U co trzeciego chorego zakażenie jest bezobjawowe.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom. Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

Oznaczenie hemoglobiny glikowanej A1c (HbA1c) służy do u monitorowania przebiegu cukrzycy i pomocy w podejmowaniu decyzji terapeutycznych. Wynik HbA1c ukazuje średnie stężenie glukozy we krwi w okresie ostatnich 2-3 miesięcy. Stężenie HbA1c we krwi jest proporcjonalne do długości życia erytrocytu i stężenia glukozy w krwi. Ze względu na długi czas życia erytrocytów (około 120 dni) oznaczone wartości HbA1c odzwierciedlają poziomy glukozy w poprzedzających 6-8 tygodniach. 50% puli odzwierciedla poziom glukozy z miesiąca poprzedzającego badanie, okres poprzedzających 60-120 dni reprezentowany jest przez 25% HbA1c. Gwałtowny wzrost stężenia glukozy wpływa na szybkie zmiany HbA1c w ciągu pierwszych dwóch miesięcy, z następującą później stabilizacją.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom. Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

PSA (Prostate Specific Antygen) jest to swoisty antygen sterczowy - enzym białkowy. Pomiar stężeń PSA we krwi żylnej wykorzystywany jest do oceny stanu prostaty. Jest to narząd występujący tylko u mężczyzn, który odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu płciowego oraz moczowego. Prostata (nazywana także gruczołem krokowym lub sterczem) znajduje się w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego. Odpowiada ona za produkcję płynu wchodzącego w skład ejakulatu, który stanowi nośnik dla plemników, czyli męskich komórek rozrodczych. Większość PSA w ludzkim organizmie obecna jest w wydzielinie prostaty. PSA odgrywa istotną rolę w procesie zapłodnienia, ponieważ wpływa na właściwości ejakulatu po wytrysku, co zapewnia prawidłową ruchliwość plemników, niezbędną do zapewniania właściwej płodności. We krwi PSA obecne jest w niewielkich ilościach, przy czym większość cząsteczek tego enzymu występuje tam w postaci związanej z odpowiednimi białkami transportowymi.

Badanie krwi utajonej w kale jest badaniem przesiewowym w kierunku raka jelita grubego. Stosowane jest również w diagnostyce niedoborów żelaza, szczególnie u chorych na niedokrwistość z niedoboru żelaza i ze zmniejszonym stężeniem żelaza i ferrytyny w krwi. Badanie polega na wykrywaniu w kale krwi utajonej, czyli niewielkiej ilości krwi, która nie powoduje zmiany barwy i konsystencji kału. W przypadku zmian nowotworowych wyrastających do światła jelita, może dojść do niewielkiego, przejściowego, krwawienia spowodowanego uszkodzeniem tkanki przez masy kałowe.