Wasyl

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek.

W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe.

Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Cholesterol to substancja chemiczna, zaliczana do lipidów. Związek ten uczestniczy w wielu procesach biochemicznych, a także przemianach metabolicznych, stale zachodzących w organizmie człowieka.

Odpowiedni poziom cholesterolu we krwi jest niezbędny do właściwego przebiegu wielu procesów takich jak:

• Produkcja hormonów płciowych;
• Synteza kortykosteroidów (w nadnerczach);
• Prawidłowa sztywność błon komórkowych;
• Utrzymywanie właściwego funkcjonowania komórek nerwowych poprzez budowę otoczek mielinowych;
• Pośrednictwo w syntezie witaminy D;
• Ochrona skóry przed wysychaniem i nadmierną utratą wody;
• Wytwarzanie w wątrobie żółci, niezbędnej do prawidłowego trawienia tłuszczów.

Cholesterol, pomimo że pełni wiele użytecznych funkcji w ludzkim organizmie, może stanowić także źródło problemów zdrowotnych. Kiedy stężenie tego związku we krwi jest zbyt wysokie może dochodzić do odkładania się nadmiaru cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy.

Nieleczona miażdżyca związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych powikłań naczyniowych, takich jak przewlekła choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi.

Głównym wskazaniem do oznaczeń stężenia glukozy są: profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy.

Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej;
• rodzinnie występującej cukrzycy;
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy;
• hiperlipidemii;
• nadciśnienia tętniczego;
• przebytej cukrzycy ciążowej;
• urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg;
• zaawansowanego wieku.

Wskazaniami do wykonania są również: objawy cukrzycy, podejrzenie hipoglikemii, śpiączka o niejasnej przyczynie, różnicowanie glukozurii (obecność glukozy w moczu) pochodzenia nerkowego.

Na podstawie wyników badań cukrzycę można rozpoznać, gdy:

• w przygodnej próbce (badanie wykonane o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) – wynik oznaczenia glukozy przekracza 200 mg/dl;
• w próbce pobranej na czczo – wynik oznaczenia glukozy przekracza 126 mg/dl.

Kontrola nad homeostazą glukozy sprawowana jest przez układ hormonalny: insulina/glukagon, glikokortykosteroidy, adrenalina, hormon wzrostu. Stąd badanie poziomu glukozy stosowane jest również do oceny metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Lipoproteiny o dużej gęstości, HDL (High-density lipoprotein), powstające w wątrobie i ścianie jelita cienkiego, to kompleksy białkowo-lipidowe obecne w osoczu krwi, transportujące cholesterol (kompleks HDL-C).

Obejmują zasadniczo dwie frakcje lipoprotein o różnej wielkości cząstek i gęstości. W warunkach fizjologicznych HDL hamują rozwój miażdżycy: transportują cholesterol z tętnic do wątroby, przywracają funkcje śródbłonka naczyniowego, działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie.

Dodatkowo hamują apoptozę - zaprogramowaną śmierć komórek.

LDL (Low-density lipoprotein), lipoproteina o małej gęstości, syntetyzowana w wątrobie, jest kompleksem białkowo-lipidowym stanowiącym główną frakcję transportującą cholesterol we krwi. LDL dostarcza kwasy tłuszczowe, triglicerydy i cholesterol do tkanek obwodowych.

Podniesione stężenie LDL – czyli „złego cholesterolu” – jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby niedokrwiennej, nawet jeśli stężenie całkowitego cholesterolu jest w granicach wartości prawidłowych.

Pomiar stężenia cholesterolu zawartego w kompleksie z LDL: LDL-C, odzwierciedlający stężenie LDL, jest istotny diagnostycznie dla oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

ZAKRESY REFERENCYJNE

do 115 ml/dL - osoby zdrowe oraz z umiarkowanym lub małym ryzykiem sercowo-naczyniowym

do 100 ml/dL - osoby z dużym ryzykiem sercowo- naczyniowym

do 70 ml/dL - osoby z bardzo dużym ryzykiem, po zawale serca i udarze mózgu

Testosteron jest hormonem steroidowym, zaliczanym do grupy męskich hormonów płciowych, nazywanych androgenami. Do jego syntezy niezbędne jest odpowiednie stężenie cholesterolu.

W organizmie mężczyzn produkcja testosteronu odbywa się w znaczącej większości w jądrach, za co odpowiadają komórki Leydiga. Powstaje tam około 95% testosteronu obecnego w ludzkim organizmie. Dodatkowo, mniejsze ilości testosteronu wytwarzane są przez nadnercza.

Testosteron stanowi najważniejszy męski hormon płciowy. Pełni on wiele, istotnych funkcji w męskim organizmie. Na etapie życia płodowego odpowiednia ilość testosteronu warunkuje prawidłowy rozwój pierwszorzędowych cech płciowych u chłopców - wytworzenie prawidłowo funkcjonujących jąder, najądrzy i nasieniowodów.

W późniejszych etapach życia najważniejsze działania testosteronu to:

• Wykształcenie drugorzędowych cech płciowych w okresie dojrzewania - niska barwa głosu, męski typ owłosienia, poszerzenie się barków, zarostu na twarzy, typowe lokalizacje odkładania się tkanki tłuszczowej;
• Anaboliczne działanie na wzrost masy mięśniowej;
• Utrzymywanie prawidłowego popędu seksualnego (libido).

 
W okresie dojrzewania płciowego testosteron zwiększa produkcję łoju w tkankach skóry, co może skutkować rozwojem typowego trądziku u nastolatków. Testosteron wpływa także na regulację emocji, samopoczucie oraz wykształcanie niektórych zachowań społecznych.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety 0.1 - 0.75 ng/mL

Mężczyźni 1.75 - 7.81 ng/mL

Triglicerydy (triacyloglicerole - TG), stanowiące źródło energii organizmu, są estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Stanowią główny składnik komórek tłuszczowych (adipocytów) i główny składnik tłuszczowy pokarmu. Są syntetyzowane w organizmie lub pochodzą z pokarmu.

Nadmiar TG we krwi (hipertrigliceridemia) wskazuje na zwiększone stężenie lipoprotein bogatych w TG, w tym o działaniu promiażdżycowym (aterogennym).

Dyslipidemie mogą wiązać się z: otyłością, nadużywaniem alkoholu, cukrzycą, hipotyreozą, ostrym zapaleniem trzustki (dyslipidemie wtórne) lub mogą być uwarunkowane genetycznie (dyslipidemie pierwotne).

Wysoki poziom TG występuje u chorych na nieleczoną lub nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycę. Poziom TG charakterystyczny dla dorosłych ustala się już u niemowląt i wykazuje tendencję wzrostową w miarę starzenia.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy.

Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy.

Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy.

Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach.

Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom.

Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Całkowite stężenie 25(OH)D

0-20 ng/ml - Deficyt

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zaleca się wykonanie ponownego badania po okresie 3 miesięcy od rozpoczęcia suplementacji. W przypadku bardzo niskiego stężenia (poniżej 10 ng/ml) należy skontaktować się z lekarzem, w celu rozpoczęcia terapii leczenia niedoboru witaminy D.

20-30 ng/ml - Stężenie suboptymalne

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W przypadku kontynuacji suplementacji należy zwiększyć dawkę o 50% i wykonać ponowne badanie witaminy D w ciągu 6 miesięcy. Według ogólnych światowych wytycznych, stężenie powyżej 20 ng/ml jest uznawane za optymalne. Jednak należy podkreślić, że stężenie to odnosi się tylko i wyłącznie do zapobiegania i leczenia krzywicy. W odniesieniu do wszystkich innych potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji witaminą D, zaleca się utrzymanie stężenia 25(OH)D w optymalnym przedziale 30-50 ng/ml.

30-50 ng/ml - Stężenie optymalne

Zalecane jest kontynuowanie dotychczasowego postępowania. Stężenie w tym przedziale uznawane jest przez większość Towarzystw Endokrynologicznych za optymalne.

50-100 ng/ml - Stężenie wysokie

Zwykle zaleca się zmniejszenie dawki o 50%, a nawet zaprzestanie suplementacji na okres 1-2 miesięcy. Należy przy tym podkreślić, że stężenie powyżej 50 ng/ml w poszczególnych przypadkach może być nawet wskazane. Zależy to od ogólnego samopoczucia i stanu zdrowia człowieka. Niemniej, zaleca się konsultację z lekarzem, w celu omówienia strategii suplementacji.

powyżej 100 ng/ml - Stężenie toksyczne

Zaleca się zaprzestanie suplementacji i badanie stężenia 25(OH)D w miesięcznych odstępach. Należy podkreślić, że toksyczne działanie witaminy D nie wynika jedynie z wysokiego stężenia 25(OH)D, ale także towarzyszącej hiperkalcemii i hiperkalciurii. Dlatego należy skontaktować się z lekarzem, w celu wykonania właściwych badań.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Helicobacter pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem błony śluzowej żołądka. Częstość zakażenia w Polsce szacowana jest na 80% dorosłych i 30% dzieci. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka.

Helicobacter pylori posiada ponadto związek z chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Do pierwszego zakażenia dochodzi zwykle w dzieciństwie, a za główne źródło uważani są rodzice dziecka i rodzeństwo.

Zakażenie utrzymuje się przez całe życie, choć u dzieci może dojść do samoistnego ustąpienia. U co trzeciego chorego zakażenie jest bezobjawowe.

ZAKRESY REFERENCYJNE

< 0,9 – wynik ujemny

> 0,9 – < 1,1 – wynik niejednoznaczny

> 1,1 – wynik dodatni

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek.

W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe.

Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Badanie ASPAT jest jednym z badań zaliczanych do prób wątrobowych. Pozwalają one na dokładną diagnozę chorób i uszkodzeń wątroby, szczególnie tych, w których obserwuje się martwicę komórek wątroby - hepatocytów.

Aminotransferaza asparaginianowa, jest enzymem należącym do grupy aminotransferaz, których najważniejszą rolą jest regulowanie reakcji przemian aminokwasów wchodzących w skład białek budujących ludzki organizm.

Bilirubina to barwnik żółciowy, który powstaje na drodze rozpadu hemu, czyli fragmentu czerwonych krwinek. Przekształcenie hemu w bilirubinę jest procesem kilku etapowym, w którym uczestniczy wątroba.

Jeżeli wątroba nie funkcjonuje prawidłowo, we krwi może pojawić się podwyższony poziom bilirubiny, prowadzący do żółtaczki lub kamicy żółciowej.

Oznaczenie poziomu bilirubiny we krwi to badanie, stosowane w diagnostyce chorób wątroby oraz pozwalające na odróżnienie żółtaczki fizjologicznej od patologicznej.

Fosfataza alkaliczna (ALP), to enzym białkowy, którego funkcją jest usuwanie grup fosforanowych z różnych związków chemicznych. W organizmie człowieka, w prawidłowych warunkach zdrowotnych enzym ten obecny jest przede wszystkim wewnątrz tkanek narządowych.

Największe stężenia fosfatazy alkalicznej występują w kościach, wątrobie oraz drogach żółciowych. Wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej występuje przy zatrzymaniu żółci w przewodach żółciowych.

Zwiększa się również w chorobach układu kostnego, a także w niektórych nowotworach złośliwych. Fosfataza alkaliczna jest badana we wszystkich przypadkach upośledzenia czynności wątroby. Innym ważnym wskazaniem są choroby kości oraz nowotwory złośliwe. 

Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) jest enzymem, którego podstawowym zadaniem jest uczestniczenie w transporcie aminokwasów przez błony komórkowe.

Oznaczanie aktywności GGTP jest przydatne w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób wątroby, dróg żółciowych i trzustki.

Poziom GGTP rośnie u osób regularnie nadużywających alkoholu, dlatego badanie jej stężenia jest wykorzystywane w diagnostyce alkoholizmu. 

Amylaza, to enzym którego zadaniem jest przeprowadzanie hydrolizy cukrów złożonych. Dzięki temu węglowodany rozkładane są do cukrów prostych. Proces ten rozpoczyna się w jamie ustnej, potem przechodzi przez dwunastnicę i jelito cienkie.

Badanie stężenia amylazy w moczu jest szczególnie zalecane kiedy występują podejrzenia zaburzeń procesu trawienia. Amylaza zawarta we krwi jest wydalana wraz z moczem.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety 21 – 447  U/l

Mężczyźni 16 – 491 U/l

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Helicobacter pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem błony śluzowej żołądka. Częstość zakażenia w Polsce szacowana jest na 80% dorosłych i 30% dzieci. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka.

Helicobacter pylori posiada ponadto związek z chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Do pierwszego zakażenia dochodzi zwykle w dzieciństwie, a za główne źródło uważani są rodzice dziecka i rodzeństwo.

Zakażenie utrzymuje się przez całe życie, choć u dzieci może dojść do samoistnego ustąpienia. U co trzeciego chorego zakażenie jest bezobjawowe.

ZAKRESY REFERENCYJNE

< 0,9 – wynik ujemny

> 0,9 – < 1,1 – wynik niejednoznaczny

> 1,1 – wynik dodatni

Kalprotektyna jest białkiem ostrej fazy. Badanie jej poziomu może być testem pierwszego rzutu, gdy pacjent zgłasza przewlekłe dolegliwości ze strony jelit. Badanie to pozwala odróżnić zespół jelita drażliwego od chorób przewodu pokarmowego wymagających leczenia, dzięki czemu możliwe jest uniknięcie kolonoskopii.

Kalprotektyna pojawia się w organizmie, w którym przebiega stan zapalny. Oznaczanie poziomu kalprotektyny jest istotnym elementem diagnostyki chorób przewodu pokarmowego. Badanie to wykonuje się w przypadku zapaleń, występowania w kale krwi i śluzu, nawracających biegunek, a także w przypadku częstych bóli brzucha i jelit.

Badanie ogólne kału, to badanie polegające na określeniu podstawowych parametrów kału. Może być wykorzystywane celem diagnostyki nieprawidłowości ze strony układu pokarmowego.

Parametry próbki kału, które oceniane są makroskopowo to: barwa, konsystencja, zapach i odczyn (pH). Badanie mikroskopowe pomaga ocenić obecność kropli tłuszczu i ziaren skrobi.

Dodatkowo, w razie obecności, pojawiają się informacje o występowaniu śluzu, leukocytów, erytrocytów, czy kryształów kwasów tłuszczowych.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Barwa: ciemnożółta do brązowa

Konsystencja: uformowana

Woń: swoista

Odczyn 7,0 – 8,0

Włókna mięsne źle strawione: nieobecne lub pojedyncze

Krople tłuszczu: nieobecne

Ziarna skrobi: nieobecne

Badanie krwi utajonej w kale jest badaniem przesiewowym w kierunku raka jelita grubego. Stosowane jest również w diagnostyce niedoborów żelaza, szczególnie u chorych na niedokrwistość z niedoboru żelaza i ze zmniejszonym stężeniem żelaza i ferrytyny w krwi.

Badanie polega na wykrywaniu w kale krwi utajonej, czyli niewielkiej ilości krwi, która nie powoduje zmiany barwy i konsystencji kału. W przypadku zmian nowotworowych wyrastających do światła jelita, może dojść do niewielkiego, przejściowego, krwawienia spowodowanego uszkodzeniem tkanki przez masy kałowe.

W przypadku badania kału w kierunku pasożytów jelitowych, wykorzystywany jest jednorazowy zestaw do wstępnej preparatyki badanej próbki kału. Obecność poszczególnych gatunków pasożytów bytujących w kale związana jest z przebytymi podróżami (szczególnie do krajów tropikalnych) oraz z warunkami sanitarnymi. Większość pasożytów ludzkich bytuje w przewodzie pokarmowym.

Badanie w kierunku obecności pasożytów jelitowych polega na analizie kału pod kątem występowania w nim oocyt i cyst pierwotniaków oraz jaj i larw robaków pasożytniczych, takich jak przywry, tasiemce i obleńce.

Beta hCG (gonadotropina kosmówkowa) to hormon produkowany głównie w ciąży. Odpowiada on za prawidłowy rozwój płodu. Zaburzenia wydzielania beta hCG prowadzą do wielu powikłań, a także mogą świadczyć o nieprawidłowościach w przebiegu ciąży.

Hormon ten jest także markerem nowotworowym - może wskazywać na obecność niektórych guzów, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety nieciężarne < 0.5 – 2.9 mIU/mL

Mężczyźni < 0.5 – 2.67 mIU/mL

Estradiol (E2) jest estrogenem, czyli hormonem steroidowym wytwarzanym u kobiet głównie w jajnikach, a w niewielkich ilościach w ciałku żółtym i w nadnerczach, natomiast w ciąży wyłącznie w łożysku. Stężenie estradiolu zależy od fazy cyklu miesiączkowego i wykazuje charakterystyczne zmiany.

Estradiol jest podstawowym hormonem steroidowym wpływającym na rozrodczość. Wraz z innymi estrogenami odpowiada za rozwój narządów płciowych i drugorzędowych cech płciowych. Wpływa na mięśnie gładkie macicy i jajowodów. Pełni funkcję kontrolną cyklu miesiączkowego i jest niezbędny w implantacji zarodka i utrzymaniu ciąży.

Wyniki oznaczeń estradiolu i FSH dokonywanych w 2. i 3. dniu cyklu są przydatne do prognozowania ciąży.

Estradiol u mężczyzn odpowiada m.in. za ruchliwość plemników, a więc bezpośrednio wpływa na płodność mężczyzn. Właściwy poziom estradiolu zapobiega osteoporozie, zmniejsza też ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego.

Poza procesami związanymi z rozrodczością estradiol reguluje gospodarkę lipidową, wapniową, a także wpływa na białka wiążące hormony tarczycy i nadnerczy.

Na stężenie estradiolu wpływają niewydolność wątroby i nerek.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

faza wczesna pęcherzykowa 22.4 – 115 pg/mL

faza środkowa pęcherzykowa 25 – 115 pg/mL

owulacja 32.1 – 517 pg/mL

faza środkowa lutealna 36.5 – 246 pg/mL

kobiety po menopauzie (bez terapii hormonalnej) do 25.1 pg/mL

dziewczynki i chłopcy (od 0 do < 1 rż) do 38.2 pg/mL

kobiety przed wiekiem dojrzewania (od 1 do < 12 lat) do 16 pg/mL

kobiety w wieku dojrzewania (od 12 do < 19 lat) do 196 pg/mL

Mężczyźni

8 – 36 pg/mL

Hormon folikulotropowy (FSH), to hormon peptydowy, który jest syntetyzowany przez przedni płat przysadki mózgowej w następstwie stymulacji gonadoliberyną (GnRH) wytwarzaną przez podwzgórze, reagujące zwrotnie na bodźce płynące za pośrednictwem testosteronu i estradiolu.

U mężczyzn hormon ten jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie jąder i wytwarzanie plemników - smermatogenezę. FSH u kobiet, współdziałając z LH (hormonem luteinizującym) pobudza jajniki do wytwarzania estrogenów. W efekcie prowadzi to do dojrzewania pęcherzyków jajnikowych (Graffa).

Hormon folikulotropowy odpowiada także za cykliczne i prawidłowe dla odpowiedniej fazy cyklu miesiączkowego zmiany w endometrium. U kobiet FSH i LH stymulują wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz syntezę estrogenów.

Podwyższony poziom obu tych hormonów w środku cyklu miesiączkowego powoduje występowanie owulacji.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

faza folikularna 3.85 – 8.78 mIU/mL

środek cyklu 4.54 – 22.51 mIU/mL

faza lutealna 1.79 – 5.12 mIU/mL

menopauza 16.74 – 113.59 mIU/mL

Mężczyźni

1.27 – 19.26 mIU/mL

LH (hormon luteinizujący) jest jednym z hormonów stymulujących narządy płciowe. Jest on wytwarzany przez przysadkę mózgową pod wpływem stymulacji ze strony podwzgórza.

Hormon ten jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie oraz regulację wzrostu jąder oraz jajników.

U mężczyzn hormon luteinizujący stymuluje komórki Leydiga odpowiedzialne za wytwarzanie testosteronu i dojrzewanie plemników.

U kobiet hormon ten wpływa na dojrzewanie komórek jajowych, utrzymanie ciąży oraz wydzielanie hormonów płciowych. Stężenie LH u kobiet zależne jest od fazy cyklu miesiączkowego oraz różni się w zależności od wieku.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

faza folikularna 2.12 – 10.89 mIU/mL

środek cyklu 19.18 – 103.03 mIU/mL

faza lutealna 1.2 – 12.86 mIU/mL

menopauza 10.87 – 58.64 mIU/mL

Mężczyźni

1.24 – 8.62 mIU/mL

Progesteron, to żeński hormon płciowy o budowie steroidowej. Progesteron w większości jest wytwarzany przez komórki ciałka żółtego w fazie lutealnej oraz w pierwszych tygodniach ciąży. Na późniejszym etapie ciąży, produkcja progesteronu odbywa się przez łożysko. Wraz z estradiolem pobudza gruczoł mlekowy i przygotowuje go do laktacji.

Działanie progesteronu na organizm kobiety zależy od fazy cyklu. Hormon ten odpowiada przede wszystkim za zagnieżdżenie zarodka w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

faza lutealna 5.16 – 18.56 ng/mL

faza folikularna 0.31 – 1.52 ng/mL

menopauza 0.08 – 0.78 ng/mL

1 trymestr ciąży 4.73 – 50.74 ng/mL

2 trymestr ciąży 19.41 – 45.3 ng/mL

Mężczyźni

0.14 – 2.06 ng/mL

Prolaktyna (PRL) to hormon wytwarzany głównie przez przysadkę mózgową. Jego najistotniejszą funkcją jest stymulowanie produkcji mleka przez gruczoły sutkowe matki po porodzie. Uczestniczy on także w prawidłowym funkcjonowaniu układu rozrodczego, poprzez wpływ na zachowanie, samopoczucie i regulację układu odpornościowego.

Badanie stężenia prolaktyny powinny wykonać kobiety u których brak jest miesiączek oraz te które utraciły libido, ale także mężczyźni u których występuje ginekomastia oraz podejrzenie gruczolaka przysadki mózgowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

przed menopauzą: 3.34 - 26.72 ng/mL

menopauza: 2.74 - 19.64 ng/mL

Mężczyźni

2.64 - 13.13 ng/mL

Testosteron jest hormonem steroidowym, zaliczanym do grupy męskich hormonów płciowych, nazywanych androgenami. Do jego syntezy niezbędne jest odpowiednie stężenie cholesterolu.

W organizmie mężczyzn produkcja testosteronu odbywa się w znaczącej większości w jądrach, za co odpowiadają komórki Leydiga. Powstaje tam około 95% testosteronu obecnego w ludzkim organizmie. Dodatkowo, mniejsze ilości testosteronu wytwarzane są przez nadnercza.

Testosteron stanowi najważniejszy męski hormon płciowy. Pełni on wiele, istotnych funkcji w męskim organizmie. Na etapie życia płodowego odpowiednia ilość testosteronu warunkuje prawidłowy rozwój pierwszorzędowych cech płciowych u chłopców - wytworzenie prawidłowo funkcjonujących jąder, najądrzy i nasieniowodów.

W późniejszych etapach życia najważniejsze działania testosteronu to:

• Wykształcenie drugorzędowych cech płciowych w okresie dojrzewania - niska barwa głosu, męski typ owłosienia, poszerzenie się barków, zarostu na twarzy, typowe lokalizacje odkładania się tkanki tłuszczowej;
• Anaboliczne działanie na wzrost masy mięśniowej;
• Utrzymywanie prawidłowego popędu seksualnego (libido).

 
W okresie dojrzewania płciowego testosteron zwiększa produkcję łoju w tkankach skóry, co może skutkować rozwojem typowego trądziku u nastolatków. Testosteron wpływa także na regulację emocji, samopoczucie oraz wykształcanie niektórych zachowań społecznych.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety 0.1 - 0.75 ng/mL

Mężczyźni 1.75 - 7.81 ng/mL

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji trijodotyroniny (FT3). Badanie służy do diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy. Wzrost stężenia FT3 towarzyszy nadczynności, a spadek - niedoczynności tarczycy.

Hormony tarczycy pobudzają w tkankach procesy fosforylacji oksydacyjnej, wpływają na transport błonowy, modulują syntezę białek, wpływają na funkcjonowanie innych hormonów.

Biorą udział w kontroli działania wielu narządów i układów: krążenia, pokarmowego, rozrodczego, czy wydalniczego.

Wpływają na regulację metabolizmu lipidów i węglowodanów.

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny (FT4). Badanie służy do diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy.

Wzrost stężenia FT4 towarzyszy nadczynności, a spadek - niedoczynności tarczycy.

T4 nie wykazuje większej aktywności biologicznej i pełni funkcję prohormonu, który w tkankach obwodowych przekształcany jest w trijodotyroninę (T3).

Insulina jest hormonem białkowym wytwarzanym w komórkach wysp trzustkowych. Obniża on poziom wchłoniętej przez krew glukozy dzięki działaniu anabolicznemu.

Dochodzi wtedy do stymulacji wychwytu glukozy, głównie przez komórki tkanki tłuszczowej, mięśniowej i hepatocyty (komórki wątrobowe), następnie glukoza jest przekształcana do glikogenu lub kwasów tłuszczowych.

Głównymi docelowymi organami dla insuliny są: wątroba, mięśnie szkieletowe i tkanka tłuszczowa, których komórki posiadają receptor dla insuliny.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy.

Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy.

Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy.

Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach.

Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Wskaźnik albumina/kreatynina (ACR) służy do oznaczania stężenia albumin w moczu. Albumina to białko, które pojawia się w moczu przy uszkodzeniu kłębuszków nerkowych. Badanie to pomaga w rozpoznaniu nefropatii cukrzycowej. Podwyższony poziom albumin w moczu może wskazywać także na schorzenia układu sercowo-naczyniowego.Wartość ACR określa stosunek ilości albuminy do ilości kreatyniny w przygodnej próbce moczu. Wartość kreatyniny jest względnie stabilna, bo zależy od masy mięśniowej, dlatego poziom ACR uzależniony jest od wahań poziomu albuminy. Wskaźnik ten powinien być oznaczany u wszystkich osób chorych na cukrzycę.

Arginina:

• Odgrywa istotną rolę w metabolizmie i funkcjonowaniu wielu narządów;
• Jest głównym budulcem białek;
• Działa jak przeciwutleniacz;
• Wspiera pracę trzustki.

Źródło w diecie: wołowina, pestki dyni, sezam, soja, ciecierzyca, schab, orzechy włoskie.

Asparagina:

• Wspomaga działanie układu nerwowego;
• Wspiera funkcje odpornościowe;
• Reguluje ekspresję genów.

Źródło w diecie: jaja, ryby, nabiał, drób, soja, ziemniaki.

Beta-alanina:

• Ma właściwości przeciwstarzeniowe i przeciwutleniające;
• Poprawia wydajność ćwiczeń fizycznych - zmniejsza kwasowość mięśni;
• Syntetyzuje karnozyny w mięśniach szkieletowych.

Źródło w diecie: ryby, drób.

Fenyloalanina:

• Odgrywa istotną rolę przy produkcji dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny;
• Ma działanie przeciwdepresyjne;
• Jest istotna dla funkcjonowania wielu białek i enzymów.

Źródło w diecie: drób, ryby, wołowina, nabiał, jaja.

Glicyna:

• Wspomaga budowanie tkanki mięśniowej;
• Uczestniczy w przekazywaniu sygnałów chemicznych w mózgu.

Źródło w diecie: żelatyna, mięso.

Glutamina:

• Wspomaga pracę układu immunologicznego;
• Jest „paliwem” dla limfocytów.

Źródło w diecie: szpinak, nabiał, ryby, jaja, fasola, buraki.

Histydyna:

• Ochrania komórki nerwowe;
• Uczestniczy w syntezie hormonów wpływających na czynność nerek;

Źródło w diecie: ryby, mięso, jaja, fasola, soja.

Homoarginina:

• Jest markerem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz chorób nerek.

Źródło w diecie: rośliny strączkowe.

Kwas asparaginowy:

• Uczestniczy w produkcji przeciwciał i immunoglobulin;
• Reguluje cykl menstruacyjny;
• Zmniejsza uczucie zmęczenia.

Źródło w diecie: kurczak, ryby, szparagi, awokado.

Kwas gamma-aminomasłowy:

• Jest głównym hamującym neuroprzekaźnikiem;
• Może zmniejszać stres i ułatwiać zasypianie.

Źródło w diecie: banany, wołowina, owies, brokuły, brązowy ryż, szpinak, orzechy włoskie.

Ornityna:

• Poprawia jakość snu;
• Wspomaga wzrost masy mięśniowej;
• Działa odprężająco.

Źródło w diecie: ryby, mięso, nabiał, soja.

Tauryna:

• Stabilizuje błony komórkowe;
• Działa jako neuroprzekaźnik w mózgu;
• Uczestniczy w transporcie kreatyny do mięśni;
• Poprawia regenerację mięśni po wysiłku.

Źródło w diecie: mięso, mleko, napoje energetyczne.

Seryna:

• Wspiera układ odpornościowy;
• Uczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

Źródło w diecie: orzechy, soczewica, soja, ryby, jaja.

Treonina:

• Wspiera układ odpornościowy;
• Wspiera funkcjonowanie wątroby;
• Wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego.

Źródło w diecie: ryby, jaja, mięso, banany, nabiał, szparagi, soja.

Sarkozyna:

• Może poprawiać zaburzenia nastroju;
• Wspiera motywację i spostrzegawczość.

Źródło w diecie: indyk, jaja, rośliny strączkowe.

Alanina:

• Może wpływać na poziom cukru we krwi;
• Wspiera układ odpornościowy.

Źródło w diecie: mięso, żelatyna, awokado, łosoś, ziarna słonecznika.

Kwas glutaminowy:

• Wspomaga mięśnie;
• Wykazuje działanie przeciwnowotworowe;
• Usprawnia pracę mózgu.

Źródło w diecie: jaja, ryby, drób, sezam.

Prolina:

• Poprawia zdrowie skóry, jelit i mózgu;
• Zmniejsza stres.

Źródło w diecie: mięso, jaja, ryby.

Lizyna:

• Chroni przed wirusem opryszczki;
• Wpływa na wchłanianie wapnia, żelaza i cynku.

Źródło w diecie: czerwone mięso.

Metionina:

• Ma działanie przeciwwirusowe;
• Wspiera układ immunologiczny.

Źródło w diecie: sezam, soja, kiełki, szpinak.

Tyrozyna:

• pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi;
• Wspiera działanie układu nerwowego;
• Może poprawiać pamięć.

Źródło w diecie: mięso, ryby, nasiona, orzechy, tofu, mleko.

Tryptofan:

• Jest przekształcany w serotoninę, więc poprawia nastrój i samopoczucie;
• Poprawia jakość snu.

Źródło w diecie: jaja, orzechy nerkowca, mleko, soja, tofu, brązowy ryż.

Walina:

• Wpływa na sprawność umysłową i fizyczną;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: ryby, mięso, sezam, nabiał.

Leucyna:

• Wpływa na wzrost masy mięśniowej;
• Jest wzmacniaczem smaku;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: brązowy ryż, orzechy, mięso, fasola.

Izoleucyna:

• Wpływa na wzrost masy mięśniowej;
• Wpływa na sprawność umysłową i fizyczną;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: ryby, mięso, rośliny strączkowe, jaja.

Przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TG są to białka skierowane przeciwko tyreoglobulinie, czyli substancji produkowanej przez komórki tarczycy, która niezbędna jest do wytworzenia jej dwóch najważniejszych hormonów - FT3 i FT4.

Badanie poziomu przeciwciał antytarczycowych należy wykonać przy podejrzeniu raka tarczycy, choroby Hashimoto oraz choroby Gravesa-Basedowa.

Ludzka peroksydaza tarczycowa (TPO) jest enzymem tarczycy, który występuje w mikrosomach tyreocytów a także ulega ekspresji na powierzchni komórek. Uczestniczy on w tworzeniu hormonów tarczycy, takich jak T3 i T4.

Anty TPO, to przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej, które wytwarza organizm w chorobach autoimmunologicznych tarczycy.

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny (FT4). Badanie służy do diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy.

Wzrost stężenia FT4 towarzyszy nadczynności, a spadek - niedoczynności tarczycy.

T4 nie wykazuje większej aktywności biologicznej i pełni funkcję prohormonu, który w tkankach obwodowych przekształcany jest w trijodotyroninę (T3).

TRAb, to przeciwciała przeciw receptorowi hormonu tyreotropowego (TSH). Przeciwciała te są obecne w przypadku choroby Gravesa-Basedowa.

Badanie na obecność tych przeciwciał jest zalecane, gdy pacjent ma objawy nadczynności tarczycy - takie jak wole tarczycowe. Zbyt wysoki poziom TRAb jest niebezpieczny w ostatnim trymestrze ciąży. Wtedy płód jest narażony na rozwój nadczynności tarczycy, a co za tym idzie wystąpienia u niego wad wrodzonych.

ZAKRESY REFERENCYJNE

osoby zdrowe: < 1,22 IU/l

osoby z chorobą tarczycy: < 1,53 IU/l

Wyniki uzyskane przy użyciu testów innych producentów nie są równoznaczne z wynikami uzyskanymi za pomocą tego testu.

Badanie poziomu TSH we krwi to test diagnostyczny, który wykorzystywany jest do rozpoznawania zaburzeń funkcjonowania tarczycy.

Choroby tego narządu w wielu przypadkach charakteryzują się występowaniem niespecyficznych dolegliwości, które mogą utrudniać postawienie właściwej diagnozy.

Dzięki przeprowadzeniu oznaczenia stężeń TSH możliwe jest precyzyjne wykrycie nieprawidłowości hormonalnych związanych z zaburzoną pracą tego narządu. TSH, czyli hormon tyreotropowy, to związek białkowy, który odpowiedzialny jest za kontrolowanie pracy tarczycy.

Pod wpływem TSH komórki tarczycy pobudzane są do zwiększenia produkcji oraz uwalniania do krwiobiegu hormonów tarczycowych, czyli T3 (trijodotyroniny) oraz T4 (tyroksyny). Obie te substancje pełnią podobną funkcję w ludzkim organizmie – odpowiedzialne są za zwiększanie intensywności procesów metabolicznych, zachodzących we wszystkich tkankach.

Dzięki temu możliwe jest, zachowanie właściwej temperatury, a także prawidłowe funkcjonowanie licznych narządów oraz układów. Ze względu na rozmaity wpływ hormonów tarczycowych na funkcjonowanie organizmu, zaburzenia pracy tarczycy prowadzą do rozwoju licznych dolegliwości.

Stężenia białka całkowitego w surowicy pokazuje całkowitą ilość rozmaitych białek krążących we krwi. Samo badanie nie pozwala na postawienie szczegółowej diagnozy,ale stanowi doskonały wskaźnik stosowany do ogólnej oceny stanu odżywienia i zdrowia pacjenta. Wskazaniami do badania są przewlekłe choroby wątroby, zespół nerczycowy oraz choroby związane z zaburzeniami odżywiania. 

Ferrytyna jest białkiem występującym w komórkach wątroby oraz układu odpornościowego. Jej rolą jest magazynowanie nieaktywnego żelaza w ciele i uwalnianie go w razie potrzeby. Badanie poziomu ferrytyny służy ocenie metabolizmu żelaza. Dodatkowo, ferrytyna należy także do białek ostrej fazy - informuje o stanie zapalnym, który toczy się w organizmie.

Witamina B12 pełni funkcję koenzymu, czyli związku chemicznego, który umożliwia oraz przyspiesza zachodzenie różnego typu reakcji chemicznych.

W ludzkim organizmie witamina B12 uczestniczy m.in. w takich procesach fizjologicznych jak:

• Produkcja erytrocytów (krwinek czerwonych),
• Właściwy przebieg podziałów komórkowych,
• Synteza DNA,
• Regulacja stężeń lipidów (związków tłuszczowych) we krwi,
• Prawidłowa praca układu odpornościowego,
• Utrzymywanie dobrego nastroju psychicznego,
• Prawidłowe przewodnictwo impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych.

Najważniejsze funkcje witaminy B12 wiązane są z wytarzaniem krwinek czerwonych w szpiku kostnym oraz z mielinizacją komórek nerwowych. Dzięki witaminie B12 możliwa jest prawidłowa synteza erytrocytów, które stanowią nośnik tlenu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

niedobór: <= 145 pg/mL

nieokreślony: 145 - 180 pg/mL

normalny: 180 -914 pg/mL

Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do syntezy hemoglobiny, która wiąże około 70% żelaza organizmu. Dzięki hemoglobinie erytrocyty są w stanie skutecznie transportować tlen z płuc do tkanek całego organizmu. Niezwiązane żelazo przechowywane jest w postaci ferrytyny. Wchłanianie żelaza uzależnione jest od jego stężenia w spożywanym pokarmie. Fizjologicznie wchłanianie żelaza równoważone jest z jego utratą wraz z kałem, moczem i krwią menstruacyjną. Zawartość żelaza u kobiet jest zazwyczaj niższa niż u mężczyzn i jest zależna od fazy cyklu miesiączkowego.

Arginina:

• Odgrywa istotną rolę w metabolizmie i funkcjonowaniu wielu narządów;
• Jest głównym budulcem białek;
• Działa jak przeciwutleniacz;
• Wspiera pracę trzustki.

Źródło w diecie: wołowina, pestki dyni, sezam, soja, ciecierzyca, schab, orzechy włoskie.

Asparagina:

• Wspomaga działanie układu nerwowego;
• Wspiera funkcje odpornościowe;
• Reguluje ekspresję genów.

Źródło w diecie: jaja, ryby, nabiał, drób, soja, ziemniaki.

Beta-alanina:

• Ma właściwości przeciwstarzeniowe i przeciwutleniające;
• Poprawia wydajność ćwiczeń fizycznych - zmniejsza kwasowość mięśni;
• Syntetyzuje karnozyny w mięśniach szkieletowych.

Źródło w diecie: ryby, drób.

Fenyloalanina:

• Odgrywa istotną rolę przy produkcji dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny;
• Ma działanie przeciwdepresyjne;
• Jest istotna dla funkcjonowania wielu białek i enzymów.

Źródło w diecie: drób, ryby, wołowina, nabiał, jaja.

Glicyna:

• Wspomaga budowanie tkanki mięśniowej;
• Uczestniczy w przekazywaniu sygnałów chemicznych w mózgu.

Źródło w diecie: żelatyna, mięso.

Glutamina:

• Wspomaga pracę układu immunologicznego;
• Jest „paliwem” dla limfocytów.

Źródło w diecie: szpinak, nabiał, ryby, jaja, fasola, buraki.

Histydyna:

• Ochrania komórki nerwowe;
• Uczestniczy w syntezie hormonów wpływających na czynność nerek;

Źródło w diecie: ryby, mięso, jaja, fasola, soja.

Homoarginina:

• Jest markerem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz chorób nerek.

Źródło w diecie: rośliny strączkowe.

Kwas asparaginowy:

• Uczestniczy w produkcji przeciwciał i immunoglobulin;
• Reguluje cykl menstruacyjny;
• Zmniejsza uczucie zmęczenia.

Źródło w diecie: kurczak, ryby, szparagi, awokado.

Kwas gamma-aminomasłowy:

• Jest głównym hamującym neuroprzekaźnikiem;
• Może zmniejszać stres i ułatwiać zasypianie.

Źródło w diecie: banany, wołowina, owies, brokuły, brązowy ryż, szpinak, orzechy włoskie.

Ornityna:

• Poprawia jakość snu;
• Wspomaga wzrost masy mięśniowej;
• Działa odprężająco.

Źródło w diecie: ryby, mięso, nabiał, soja.

Tauryna:

• Stabilizuje błony komórkowe;
• Działa jako neuroprzekaźnik w mózgu;
• Uczestniczy w transporcie kreatyny do mięśni;
• Poprawia regenerację mięśni po wysiłku.

Źródło w diecie: mięso, mleko, napoje energetyczne.

Seryna:

• Wspiera układ odpornościowy;
• Uczestniczy w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

Źródło w diecie: orzechy, soczewica, soja, ryby, jaja.

Treonina:

• Wspiera układ odpornościowy;
• Wspiera funkcjonowanie wątroby;
• Wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego.

Źródło w diecie: ryby, jaja, mięso, banany, nabiał, szparagi, soja.

Sarkozyna:

• Może poprawiać zaburzenia nastroju;
• Wspiera motywację i spostrzegawczość.

Źródło w diecie: indyk, jaja, rośliny strączkowe.

Alanina:

• Może wpływać na poziom cukru we krwi;
• Wspiera układ odpornościowy.

Źródło w diecie: mięso, żelatyna, awokado, łosoś, ziarna słonecznika.

Kwas glutaminowy:

• Wspomaga mięśnie;
• Wykazuje działanie przeciwnowotworowe;
• Usprawnia pracę mózgu.

Źródło w diecie: jaja, ryby, drób, sezam.

Prolina:

• Poprawia zdrowie skóry, jelit i mózgu;
• Zmniejsza stres.

Źródło w diecie: mięso, jaja, ryby.

Lizyna:

• Chroni przed wirusem opryszczki;
• Wpływa na wchłanianie wapnia, żelaza i cynku.

Źródło w diecie: czerwone mięso.

Metionina:

• Ma działanie przeciwwirusowe;
• Wspiera układ immunologiczny.

Źródło w diecie: sezam, soja, kiełki, szpinak.

Tyrozyna:

• pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi;
• Wspiera działanie układu nerwowego;
• Może poprawiać pamięć.

Źródło w diecie: mięso, ryby, nasiona, orzechy, tofu, mleko.

Tryptofan:

• Jest przekształcany w serotoninę, więc poprawia nastrój i samopoczucie;
• Poprawia jakość snu.

Źródło w diecie: jaja, orzechy nerkowca, mleko, soja, tofu, brązowy ryż.

Walina:

• Wpływa na sprawność umysłową i fizyczną;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: ryby, mięso, sezam, nabiał.

Leucyna:

• Wpływa na wzrost masy mięśniowej;
• Jest wzmacniaczem smaku;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: brązowy ryż, orzechy, mięso, fasola.

Izoleucyna:

• Wpływa na wzrost masy mięśniowej;
• Wpływa na sprawność umysłową i fizyczną;
• Zmniejsza zmęczenie po wysiłku fizycznym.

Źródło w diecie: ryby, mięso, rośliny strączkowe, jaja.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom.

Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Całkowite stężenie 25(OH)D

0-20 ng/ml - Deficyt

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zaleca się wykonanie ponownego badania po okresie 3 miesięcy od rozpoczęcia suplementacji. W przypadku bardzo niskiego stężenia (poniżej 10 ng/ml) należy skontaktować się z lekarzem, w celu rozpoczęcia terapii leczenia niedoboru witaminy D.

20-30 ng/ml - Stężenie suboptymalne

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W przypadku kontynuacji suplementacji należy zwiększyć dawkę o 50% i wykonać ponowne badanie witaminy D w ciągu 6 miesięcy. Według ogólnych światowych wytycznych, stężenie powyżej 20 ng/ml jest uznawane za optymalne. Jednak należy podkreślić, że stężenie to odnosi się tylko i wyłącznie do zapobiegania i leczenia krzywicy. W odniesieniu do wszystkich innych potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji witaminą D, zaleca się utrzymanie stężenia 25(OH)D w optymalnym przedziale 30-50 ng/ml.

30-50 ng/ml - Stężenie optymalne

Zalecane jest kontynuowanie dotychczasowego postępowania. Stężenie w tym przedziale uznawane jest przez większość Towarzystw Endokrynologicznych za optymalne.

50-100 ng/ml - Stężenie wysokie

Zwykle zaleca się zmniejszenie dawki o 50%, a nawet zaprzestanie suplementacji na okres 1-2 miesięcy. Należy przy tym podkreślić, że stężenie powyżej 50 ng/ml w poszczególnych przypadkach może być nawet wskazane. Zależy to od ogólnego samopoczucia i stanu zdrowia człowieka. Niemniej, zaleca się konsultację z lekarzem, w celu omówienia strategii suplementacji.

powyżej 100 ng/ml - Stężenie toksyczne

Zaleca się zaprzestanie suplementacji i badanie stężenia 25(OH)D w miesięcznych odstępach. Należy podkreślić, że toksyczne działanie witaminy D nie wynika jedynie z wysokiego stężenia 25(OH)D, ale także towarzyszącej hiperkalcemii i hiperkalciurii. Dlatego należy skontaktować się z lekarzem, w celu wykonania właściwych badań.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom.

Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Całkowite stężenie 25(OH)D

0-20 ng/ml - Deficyt

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zaleca się wykonanie ponownego badania po okresie 3 miesięcy od rozpoczęcia suplementacji. W przypadku bardzo niskiego stężenia (poniżej 10 ng/ml) należy skontaktować się z lekarzem, w celu rozpoczęcia terapii leczenia niedoboru witaminy D.

20-30 ng/ml - Stężenie suboptymalne

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W przypadku kontynuacji suplementacji należy zwiększyć dawkę o 50% i wykonać ponowne badanie witaminy D w ciągu 6 miesięcy. Według ogólnych światowych wytycznych, stężenie powyżej 20 ng/ml jest uznawane za optymalne. Jednak należy podkreślić, że stężenie to odnosi się tylko i wyłącznie do zapobiegania i leczenia krzywicy. W odniesieniu do wszystkich innych potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji witaminą D, zaleca się utrzymanie stężenia 25(OH)D w optymalnym przedziale 30-50 ng/ml.

30-50 ng/ml - Stężenie optymalne

Zalecane jest kontynuowanie dotychczasowego postępowania. Stężenie w tym przedziale uznawane jest przez większość Towarzystw Endokrynologicznych za optymalne.

50-100 ng/ml - Stężenie wysokie

Zwykle zaleca się zmniejszenie dawki o 50%, a nawet zaprzestanie suplementacji na okres 1-2 miesięcy. Należy przy tym podkreślić, że stężenie powyżej 50 ng/ml w poszczególnych przypadkach może być nawet wskazane. Zależy to od ogólnego samopoczucia i stanu zdrowia człowieka. Niemniej, zaleca się konsultację z lekarzem, w celu omówienia strategii suplementacji.

powyżej 100 ng/ml - Stężenie toksyczne

Zaleca się zaprzestanie suplementacji i badanie stężenia 25(OH)D w miesięcznych odstępach. Należy podkreślić, że toksyczne działanie witaminy D nie wynika jedynie z wysokiego stężenia 25(OH)D, ale także towarzyszącej hiperkalcemii i hiperkalciurii. Dlatego należy skontaktować się z lekarzem, w celu wykonania właściwych badań.