Testy dla Dziecka

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) jest testem przesiewowym w rozpoznawaniu, różnicowaniu i ocenie ciężkości chorób wątroby. Aminotransferaza alaninowa (ALT) jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby i nerek.

W przypadku komórek wątroby, nawet niewielkie zmiany wpływające na właściwości błon komórkowych, uwalniają do przestrzeni pozakomórkowej aktywne enzymy komórkowe.

Główną przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby.

Cholesterol to substancja chemiczna, zaliczana do lipidów. Związek ten uczestniczy w wielu procesach biochemicznych, a także przemianach metabolicznych, stale zachodzących w organizmie człowieka.

Odpowiedni poziom cholesterolu we krwi jest niezbędny do właściwego przebiegu wielu procesów takich jak:

• Produkcja hormonów płciowych;
• Synteza kortykosteroidów (w nadnerczach);
• Prawidłowa sztywność błon komórkowych;
• Utrzymywanie właściwego funkcjonowania komórek nerwowych poprzez budowę otoczek mielinowych;
• Pośrednictwo w syntezie witaminy D;
• Ochrona skóry przed wysychaniem i nadmierną utratą wody;
• Wytwarzanie w wątrobie żółci, niezbędnej do prawidłowego trawienia tłuszczów.

Cholesterol, pomimo że pełni wiele użytecznych funkcji w ludzkim organizmie, może stanowić także źródło problemów zdrowotnych. Kiedy stężenie tego związku we krwi jest zbyt wysokie może dochodzić do odkładania się nadmiaru cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co może prowadzić do rozwoju miażdżycy.

Nieleczona miażdżyca związana jest ze zwiększonym ryzykiem rozwoju licznych powikłań naczyniowych, takich jak przewlekła choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu. Z tego względu niezwykle istotne jest regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi.

Głównym wskazaniem do oznaczeń stężenia glukozy są: profilaktyka, rozpoznanie i monitorowanie leczenia cukrzycy.

Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej;
• rodzinnie występującej cukrzycy;
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy;
• hiperlipidemii;
• nadciśnienia tętniczego;
• przebytej cukrzycy ciążowej;
• urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg;
• zaawansowanego wieku.

Wskazaniami do wykonania są również: objawy cukrzycy, podejrzenie hipoglikemii, śpiączka o niejasnej przyczynie, różnicowanie glukozurii (obecność glukozy w moczu) pochodzenia nerkowego.

Na podstawie wyników badań cukrzycę można rozpoznać, gdy:

• w przygodnej próbce (badanie wykonane o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatniego posiłku) – wynik oznaczenia glukozy przekracza 200 mg/dl;
• w próbce pobranej na czczo – wynik oznaczenia glukozy przekracza 126 mg/dl.

Kontrola nad homeostazą glukozy sprawowana jest przez układ hormonalny: insulina/glukagon, glikokortykosteroidy, adrenalina, hormon wzrostu. Stąd badanie poziomu glukozy stosowane jest również do oceny metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Witamina B12 pełni funkcję koenzymu, czyli związku chemicznego, który umożliwia oraz przyspiesza zachodzenie różnego typu reakcji chemicznych.

W ludzkim organizmie witamina B12 uczestniczy m.in. w takich procesach fizjologicznych jak:

• Produkcja erytrocytów (krwinek czerwonych),
• Właściwy przebieg podziałów komórkowych,
• Synteza DNA,
• Regulacja stężeń lipidów (związków tłuszczowych) we krwi,
• Prawidłowa praca układu odpornościowego,
• Utrzymywanie dobrego nastroju psychicznego,
• Prawidłowe przewodnictwo impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych.

Najważniejsze funkcje witaminy B12 wiązane są z wytarzaniem krwinek czerwonych w szpiku kostnym oraz z mielinizacją komórek nerwowych. Dzięki witaminie B12 możliwa jest prawidłowa synteza erytrocytów, które stanowią nośnik tlenu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

niedobór: <= 145 pg/mL

nieokreślony: 145 - 180 pg/mL

normalny: 180 -914 pg/mL

Witamina D3, czyli cholekalcyferol to organiczny związek chemiczny z grupy witamin D. Witamina D3 nie rozpuszcza się w wodzie, ale tak jak witaminy A, E i K jest rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina D3 ma właściwości bardzo różne, od budowy kości po zapobieganie nowotworom.

Ta witamina jest odpowiedzialna przede wszystkim za mineralizację kości i prawidłowy rozwój układu kostnego. Reguluje także gospodarkę wapniowo-fosforanową w ciele przez wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu w organizmie.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Całkowite stężenie 25(OH)D

0-20 ng/ml - Deficyt

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Zaleca się wykonanie ponownego badania po okresie 3 miesięcy od rozpoczęcia suplementacji. W przypadku bardzo niskiego stężenia (poniżej 10 ng/ml) należy skontaktować się z lekarzem, w celu rozpoczęcia terapii leczenia niedoboru witaminy D.

20-30 ng/ml - Stężenie suboptymalne

Należy rozpocząć suplementację zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. W przypadku kontynuacji suplementacji należy zwiększyć dawkę o 50% i wykonać ponowne badanie witaminy D w ciągu 6 miesięcy. Według ogólnych światowych wytycznych, stężenie powyżej 20 ng/ml jest uznawane za optymalne. Jednak należy podkreślić, że stężenie to odnosi się tylko i wyłącznie do zapobiegania i leczenia krzywicy. W odniesieniu do wszystkich innych potencjalnych korzyści wynikających z suplementacji witaminą D, zaleca się utrzymanie stężenia 25(OH)D w optymalnym przedziale 30-50 ng/ml.

30-50 ng/ml - Stężenie optymalne

Zalecane jest kontynuowanie dotychczasowego postępowania. Stężenie w tym przedziale uznawane jest przez większość Towarzystw Endokrynologicznych za optymalne.

50-100 ng/ml - Stężenie wysokie

Zwykle zaleca się zmniejszenie dawki o 50%, a nawet zaprzestanie suplementacji na okres 1-2 miesięcy. Należy przy tym podkreślić, że stężenie powyżej 50 ng/ml w poszczególnych przypadkach może być nawet wskazane. Zależy to od ogólnego samopoczucia i stanu zdrowia człowieka. Niemniej, zaleca się konsultację z lekarzem, w celu omówienia strategii suplementacji.

powyżej 100 ng/ml - Stężenie toksyczne

Zaleca się zaprzestanie suplementacji i badanie stężenia 25(OH)D w miesięcznych odstępach. Należy podkreślić, że toksyczne działanie witaminy D nie wynika jedynie z wysokiego stężenia 25(OH)D, ale także towarzyszącej hiperkalcemii i hiperkalciurii. Dlatego należy skontaktować się z lekarzem, w celu wykonania właściwych badań.

Oznaczenie kreatyniny w przypadkowej próbce moczu jest oznaczeniem stosowanym w określaniu funkcjonowania nerek. Kreatynina to produkt metabolizmu białek. Wraz z mocznikiem jest jednym z dwóch najważniejszych azotowych metabolitów przemian białkowych wydalanych przez nerki w moczu. Stanowi jeden z głównych markerów monitorowania pracy nerek. Ilość wydalanej w ciągu doby kreatyniny zależy od masy ciała i płci i jest zmienna osobniczo.

Stężenia kreatyniny oznaczane w próbkach przypadkowych różnią się istotnie od stężeń określonych w DZM, jednakże stężenie kreatyniny mniejsze niż 1,8 mmol/l świadczy o rozcieńczeniu moczu wodą.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety 28 - 217 U/l

Mężczyźni 39 - 259 U/l

Kwas moczowy to organiczny związek chemiczny, który jest pochodną związków purynowych. W żywych organizmach puryny stanowią składnik RNA oraz DNA. Kwas moczowy powstaje na skutek przemian tych związków w ludzkim organizmie. Do jego produkcji prowadzi rozkład puryn pochodzących zarówno z pożywienia, jak i z własnych komórek.

Zasady purynowe występują w dużych ilościach w pokarmach bogatych w białko, takich jak m.in. różnego typu mięsa, nabiał lub też rośliny strączkowe (fasola, groch i ciecierzyca). Rozkład zasad purynowych oraz dalsze przetwarzanie tych substancji odbywa się w komórkach wątrobowych.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu zasad purynowych. Oznacza to, że nie ulega on dalszym przemianom, a ze względu na jego toksyczne właściwości powinien zostać wydalony z organizmu.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Badanie ogólne moczu pozwala na ocenę parametrów fizycznych: barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH oraz wykazanie obecności w próbce - leukocytów, erytrocytów, bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów.  

Nieprawidłowe wyniki badania mogą wskazywać na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych.

Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną, a także kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny i urobilinogenu informacje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej czy zaburzeniach gospodarki lipidowej.

ZAKRESY REFERENCYJNE

Kobiety

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD (ocena cytometryczna):

erytrocyty do 30,7 µl;

leukocyty do 39 /µl;

nabłonki płaskie do 45,6 /µl;

wałeczki do 2,4 /µl;

bakterie do 130 /µl.

Mężczyźni

Ciężar właściwy 1,015 – 1,030;

pH 5 – 7;

glukoza nieobecna;

urobilinogen 0 – 1 mg/dl;

bilirubina, białko, azotyny – nieobecne;

OSAD(ocena cytometryczna):

erytrocyty do 13,1 µl;

leukocyty do 9,2 /µl;

nabłonki płaskie do 5,7 /µl;

wałeczki do 2,25 /µl;

bakterie do 11,4 /µl.

Oznaczenie mocznika w przypadkowej próbce moczu jest przydatne w kontroli prawidłowego funkcjonowania nerek.

Mocznik powstaje w wątrobie jako uboczny produkt metabolizmu białek. Jest najważniejszą formą wydalania białka u ludzi. Jego stężenie zależy w większym stopniu od metabolizmu, poziomu nawodnienia i równowagi jonowej niż stężenie kreatyniny. Mocznik w moczu stanowi zasadniczą część azotu pozabiałkowego i jest uwzględniany w wyliczaniu bilansu azotowego. Oznaczenie mocznika w moczu wykonuje się w celu kontroli pracy nerek i określenia równowagi białkowej organizmu.

Podniesione stężenie mocznika może być wynikiem ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek, wysokobiałkowej diety, utrudnionego odpływu moczu i spadku przepływu nerkowego, oraz ciężkich urazów tkanek i oparzeń.

Obniżony poziom mocznika może wiązać się z niskobiałkową dietą, niedożywieniem, zespołem złego wchłaniania, ciążą, chorobami wątroby lub poliurią (wydzielanie powyżej 2 litrów moczu na dobę).

Helicobacter pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem błony śluzowej żołądka. Częstość zakażenia w Polsce szacowana jest na 80% dorosłych i 30% dzieci. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka.

Helicobacter pylori posiada ponadto związek z chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Do pierwszego zakażenia dochodzi zwykle w dzieciństwie, a za główne źródło uważani są rodzice dziecka i rodzeństwo.

Zakażenie utrzymuje się przez całe życie, choć u dzieci może dojść do samoistnego ustąpienia. U co trzeciego chorego zakażenie jest bezobjawowe.

ZAKRESY REFERENCYJNE

< 0,9 – wynik ujemny

> 0,9 – < 1,1 – wynik niejednoznaczny

> 1,1 – wynik dodatni

W przypadku badania kału w kierunku pasożytów jelitowych, wykorzystywany jest jednorazowy zestaw do wstępnej preparatyki badanej próbki kału. Obecność poszczególnych gatunków pasożytów bytujących w kale związana jest z przebytymi podróżami (szczególnie do krajów tropikalnych) oraz z warunkami sanitarnymi. Większość pasożytów ludzkich bytuje w przewodzie pokarmowym.

Badanie w kierunku obecności pasożytów jelitowych polega na analizie kału pod kątem występowania w nim oocyt i cyst pierwotniaków oraz jaj i larw robaków pasożytniczych, takich jak przywry, tasiemce i obleńce.